Odpady – droga ku gospodarce obiegu zamkniętego

Z każdym rokiem produkujemy coraz więcej odpadów. Każdy z nas wytwarza ok. 330 kg rocznie, to o 50 kg więcej niż 5 lat temu. Co prawda, ilość odpadów zmieszanych powoli maleje na rzecz odpadów selektywnie zbieranych, ale nie zmienia to faktu, że im więcej odpadów produkujemy tym większe ponosimy koszty ich zagospodarowania. Na czym więc musi opierać się gospodarka odpadami? Z jednej strony musimy postępować z nimi zgodnie z prawem unijnym i krajowym, a z drugiej strony zależy nam na zahamowaniu rosnących opłat za śmieci.

Gospodarkę odpadami oceniamy zwykle przez pryzmat naszych kieszeni i trudno odmówić takiemu podejściu racjonalności. Z drugiej jednak strony wnosimy do niej osobisty wkład segregując odpady. Wiemy też, że jakiekolwiek działania zmierzające do ograniczenia ilości powstających odpadów oraz ich wpływu na środowisko naturalne i zdrowie człowieka wymagają współdziałania świadomego społeczeństwa.

Hierarchia postępowania z odpadami

Gospodarka odpadami opiera się na hierarchii postępowania, która ma postać odwróconej piramidy. Prezentuje ona w kolejności najbardziej pożądane sposoby postępowania z odpadami. Jest drogowskazem mówiącym, co należy zrobić, aby spełnić zasady zrównoważonego rozwoju. Hierarchia obejmuje 5 metod postępowania:

  • zapobieganie powstawaniu odpadów
  • przygotowywanie do ponownego użycia
  • recykling
  • inne metody odzysku, np. odzysk energii
  • unieszkodliwianie

Po pierwsze: zapobieganie powstawaniu odpadów

Świadome kupowanie w myśl „Kupuję tyle, ile potrzebuję”, segregowanie odpadów, kompostowanie w domowych kompostownikach, używanie rzeczy wielokrotnego użytku są działaniami, które pomagają w ograniczaniu ilości powstających odpadów.

Kolejnym ważnym, jeśli nie najważniejszym sposobem na zapobieganie powstawania odpadów jest „projektowanie dla recyklingu”. Projektanci opakowań w oparciu o cykl życia produktu powinni wybierać takie materiały, które można wielokrotnie przetworzyć. Duża część wprowadzonych na rynek opakowań nie nadaje się do recyklingu, a koszty ich zagospodarowania ponoszą niestety mieszkańcy, a powinni producenci opakowań.

Po drugie: przygotowywanie do ponownego użycia

Produkty zniszczone czy zepsute można naprawić, poddać renowacji, a rzeczy niepotrzebne oddać m.in. w drugie ręce. Przygotowanie do ponownego użycia pozwala na obieg wielu produktów np. mebli, domowych sprzętów, rowerów czy chociażby ubrań.

Po trzecie: recykling

Recykling to najkorzystniejsza forma odzysku. W ramach recyklingu odpady są przetwarzane na nowe produkty ograniczając w ten sposób zużycie surowców naturalnych. Jego podstawą jest segregacja odpadów. Im dokładniej będziemy segregować odpady, tym więcej cennych surowców trafi do recyklingu. Nie wszystko jednak nadaje się do ponownego wykorzystania, wiele opakowań nie można przetworzyć z uwagi na ich złożony skład. Dlatego, kluczową rolę odgrywa „projektowanie dla recyklingu”. Należy też pamiętać, że sama możliwość przetwarzania plastiku jest ograniczona do 2 – 3 razy, zresztą tak jak makulatury, którą powtórnie wykorzystać można 5 do 6 razy.

Po czwarte: inne procesy odzysku

Do innych procesów odzysku zaliczamy m.in. wykorzystanie odpadów jako paliwa do wytwarzania energii. Paliwem, które jest produkowane w wielu zakładach zagospodarowania odpadów jest tzw. paliwo alternatywne. Paliwo alternatywne to pozostałości po sortowaniu odpadów komunalnych nienadające do recyklingu: papier, tworzywa sztuczne, opakowania wielomateriałowe, tekstylia. Jest to paliwo o wysokiej wartości opałowej ok. kilkunastu MJ/kg, które obecnie jest wykorzystywane w cementowniach do produkcji cementu. Odpady są najtańszym źródłem energii, ale muszą być spalane w odpowiednich warunkach. Specjalne technologie stosowane w cementowniach, ciepłowniach i elektrociepłowniach posiadają zaawansowane systemy oczyszczania spalin, które gwarantują nieprzekraczanie rygorystycznych norm emisji do powietrza. Spalanie odpadów, a nawet węgla czy drewna w domowych piecach w niskich temperaturach powoduje emisję rakotwórczych związków (dwutlenek siarki, tlenki azotu, dioksyny, furany, benzopireny, metale ciężkie, pyły zawieszone itd.), które dostają się do atmosfery na niskiej wysokości (tzw. niska emisja, smog). Wytwarzanie ciepła i energii z odpadów wysokoenergetycznych w specjalnie dostosowanych do tego procesu instalacjach zapobiega przedostawaniu się tych wszystkich związków do powietrza. Tego typu odzysk wpisuje się w ideę gospodarki o obiegu zamkniętym.

Po piąte: unieszkodliwianie

Na ostatnim miejscu hierarchii znajduje się najmniej pożądany sposób postępowania z odpadami. Unieszkodliwiane powinny być odpady, które nie nadają się do odzysku. Do metod unieszkodliwiania zaliczamy: składowanie, przekształcanie termiczne bez odzysku energii, czy obróbka fizyko-chemiczna. Są to sposoby najmniej korzystne dla środowiska.

Droga do gospodarki o obiegu zamkniętym

Aby chronić szybko topniejące zasoby naturalne rozpoczęto działania mające na celu zastąpienie liniowego modelu gospodarki przez gospodarkę o obiegu zamkniętym (GOZ).  Idea ta uwzględnia wszystkie etapy cyklu życia produktu, zaczynając od jego projektowania, poprzez produkcję, konsumpcję, zbieranie odpadów, aż do ich zagospodarowania. Prawidłowa gospodarka odpadami wpisuje się w ideę gospodarki o obiegu zamkniętym, gdzie pierwszeństwo ma zapobieganie powstawaniu odpadów, powtórne wykorzystanie i recykling. W dalszej kolejności można odpady poddać odzyskowi energetycznemu. Odpady wysokoenergetyczne nienadające się do powtórnego wykorzystania i do recyklingu można wykorzystać jako paliwo w ciepłowniach i elektrociepłowniach do produkcji ciepła i energii. Dzięki temu nastąpi znaczne ograniczenie zużycie paliw kopalnianych, zahamowanie rosnących kosztów zagospodarowania odpadów wysokoenergetycznych oraz zahamowanie podwyżek opłat za śmieci.

Możliwość komentowania jest wyłączona.